Η χρήση κάθε μηχανής περνά μέσα, και πάνω απ’όλα, από μια ανταλλαγή

Aνταλλαγή μηνυμάτων και αλληλεπιδράσεων μέσω μιας αέναης διαδικασίας όπου η επικοινωνία κατέχει κυρίαρχη θέση για την κατανόηση της χρήσης των νέων πληροφορικών μηχανών

μια διασύνδεση (interface) έχει διττό χαρακτήρα:

• ένα τεχνολογικό μέσο
• ένα σύνολο από κανόνες και συμβάσεις με τους οποίους ένα συνθετικό ενός συστήματος επικοινωνεί με ένα άλλο

Η έννοια της διασύνδεσης αναφέρεται σε πράξεις μετάφρασης και σε σχέσεις επαφής ανάμεσα σε ετερογενή περιβάλλοντα

Συγκεντρώνει τις δύο διαστάσεις του γίγνεσθαι: την κίνηση και τη μεταμόρφωση

Ζώνη χωρισμού, διαπερατότητας και αναστρεψιμότητας, θέτει σε επαφή:

• τις χειρονομίες και τις ακριβείς πρακτικές χειρισμού
• την “επιφάνεια” του συστήματος ή του τεχνικού αντικειμένου, τα τεχνικά αυτά χαρακτηριστικά που επιτρέπουν το χειρισμό και τον έλεγχο (π.χ. το ποντίκι, το πληκτρολόγιο, το χειριστήριο κλπ.)

Στην πληροφορική μια διασύνδεση είναι μια τεχνολογική πλατφόρμα που διασφαλίζει την επικοινωνία (πραγματοποιώντας όλες τις απαραίτητες διεργασίες κωδικοποίησης, αποκωδικοποίησης και διαχείρισης της ροής πληροφοριών) ανάμεσα σε δύο διακριτά πληροφορικά συστήματα ή ανάμεσα σε ένα πληροφορικό σύστημα και ένα δίκτυο επικοινωνιών

Το σύνολο του λογισμικού και των συσκευών ανάμεσα σε ένα πληροφορικό σύστημα και τους χρήστες του

Σύνολο από οπτικές ή και ακουστικές παραστάσεις που προβάλλει ο υπολογιστής μέσω του εκάστοτε εκτελούμενου προγράμματος προς το χρήστη με σκοπό τη καλύτερη επικοινωνία και συνεργασία ανθρώπου και μηχανής

Εντυπωσιακή εξέλιξη στη σύντομη ιστορία των νέων πληροφορικών τεχνολογιών

Το σημείο επαφής χρήστη και μηχανής, η διαχωριστική δηλαδή γραμμή, το κοινό ή διαμοιραζόμενο όριο ή σύνορο (shared boundary) ανάμεσα σε άνθρωπο και μηχανή

1. διαγνωστικό

3. δημιουργία

4. αξιολόγηση

επιχειρείται η όσο το δυνατόν πιο “φυσική” γλωσσική επικοινωνία μέσω του πληκτρολογίου ενώ την πρωτοβουλία για διάλογο έχει ο χρήστης αφού είναι αυτός που θέτει τα ερωτήματα στη μηχανή η οποία τα επεξεργάζεται συνήθως με τη βοήθεια ενός “μοντέλου χρήστη”

επιστέγασμα συνιστούν οι τεχνικές που έχουν αναπτυχθεί στα πλαίσια της τεχνητής νοημοσύνης (artificial intelligence), της γνωστικής ψυχολογίας (cognitive psychology) και της γλωσσολογίας

σχετικές επιτυχίες σε κάποιους γνωστικούς χώρους, τα όρια αυτός της προσέγγισης έγιναν γρήγορα εμφανή: η “διαλογική” προσέγγιση προσκρούει σε τεράστιες ενδογενείς δυσχέρειες και δεν επιτρέπει καμία απόκλιση από τη “νόρμα”, η οποία σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται από τον προγραμματιστή

στόχος η αύξηση της λειτουργικότητας, η ευκολία χρήσης και η ταχύτητα διαλόγου

η αλληλεπίδραση οδηγείται από τη μηχανή (κάθε επιλογή του χρήστη έρχεται ως συνέχεια των προσφερόμενων από το μηχάνημα επιλογών)

η έμφαση μετατίθεται από την αλληλεπίδραση ενός προσώπου με ένα άλλο “πρόσωπο” (τη μηχανή) προς την προσομοίωση της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον

• η επεξήγηση
• η διαίσθηση (ή ενόραση)
• η ενδοσκόπηση
• η διαλεκτική σύνθεση πολλαπλών και αντιφατικών κάποτε πραγματικοτήτων

δεν λαμβάνονται υπόψη από αυτή την τεχνολογία

η δυνατότητα των υπολογιστών να αντιληφθούν τις ανθρώπινες πράξεις παραμένει πολύ περιορισμένη

• ο από κοινού έλεγχος συνιστά βασικό συστατικό των διαπροσωπικών αλληλεπιδράσεων
• αντίθετα τα αλληλεπιδραστικά πληροφορικά συστήματα δεν επιτρέπουν στο χρήστη να παίρνει αποφάσεις έξω από ένα προκαθορισμένο από τον προγραμματιστή σύνολο επιλογών
• Kανένα πληροφορικό σύστημα δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει στο χρήστη του ένα διακριτό και ξεχωριστό υποκείμενο ενώ οι διαλογικές αλληλεπιδράσεις ελέγχονται από ένα δημιουργό (τον προγραμματιστή της εφαρμογής) που δεν μετέχει στην πραγματική αλληλεπίδραση
• Στα πλαίσια μιας αποτελεσματικότερης παιδαγωγικής χρήσης των ΝΤ μεγάλο ρόλο θα παίξουν οι έρευνες γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, τις γνωστικές επιστήμες (science cognitive), τη γλωσσολογία, πάνω στην εξέλιξη της εργονομίας στην επικοινωνία χρήστη - μηχανής καθώς και στη σύλληψη νέων μορφών επικοινωνίας που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις παραπάνω παρατηρήσεις

“H <<τηλεματική>>, σε αντίθεση με τον ηλεκτρισμό δεν θα διαβιβάζει ένα αδρανές ρεύμα, αλλά πληροφορία, δηλαδή εξουσία”.

“Λεωφόροι της Πληροφορίας” (Information Superhightways)

Tο σύνολο όλων των τεχνικών, πληροφορικών και ανθρώπινων μέσων και πόρων που έχουν ως στόχο να κάνουν προσιτή σε όλους και πρακτικά παντού την πληροφορία σε κάθε της μορφή: κείμενα, δεδομένα, ήχους, εικόνες, κινηματογραφικό υλικό, εφαρμογές κλπ.

Η κατ’εξοχήν πολιτισμική πρακτική της κοινωνίας της επικοινωνίας με σημαντικές επιπτώσεις που άπτονται των τρόπων επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών και πάνω απ’όλα των τρόπων εργασίας τους

Πολυσημία της λέξης, συμβολισμοί και μεταφορές, διευκρινίσεις:

τρία επίπεδα στον ορισμό ενός δικτύου (P. Mousso, 1992):

α) δομή που χαρακτηρίζεται από τη σύνθεση ισότιμων από δικτυακή άποψη στοιχείων σε αλληλεπίδραση (κορυφές ή οι κόμβοι) χωρίς σταθερή ιεραρχική δομή

β) δομή ασταθούς διασύνδεσης μέσα στο χρόνο (η ίδια η δομή του δικτύου εμπεριέχει τη δυναμική του). Η προσθήκη νέων κόμβων στη δομή του δικτύου δεν επιβάλλουν τον επανασχεδιασμό και την εκ νέου παραμετροποίησή του, λογική απόρροια της μη ιεραρχικής οργάνωσής του.

γ) Η τροποποίηση της δομής διέπεται από κάποιους κανόνες. Η μεταβλητότητα της δομής που υπακούει σε κάποιες ενδεχομένως τροποποιήσιμες νόρμες, εξηγεί και τη λειτουργία του δομημένου σε δίκτυο συστήματος

Από τεχνική σκοπιά, είναι το σύνολο των μέσων (προσωπικοί υπολογιστές, μεγάλα υπολογιστικά συστήματα (mainframe), εκτυπωτές κλπ.) που συνδέονται μεταξύ τους με κανάλια μετάδοσης της επικοινωνίας

καθιέρωσε το δίκτυο στη συνείδηση των χρηστών επιβάλλοντας σημαντικές αλλαγές στις λογικές που διέπουν τη συμπεριφορά του

• χρήση των “ηλεκτρονικών καταλόγων” (mailing lists)
• δημιουργία ομάδων κοινών ενδιαφερόντων από συνδρομητές χρήστες επιτρέπει την από κοινού πρόσβαση σε ένα μήνυμα που στέλνεται σε μέλος της αντίστοιχης ομάδας
• οι κατάλογοι χρήσιμοι σε επιστημονικούς και τεχνικούς χώρους καθώς και στην εκπαιδευτική κοινότητα.

συζητήσεις ή και διασκέψεις - με την ανάπτυξη και τη βοήθεια πολυχρηστικών συστημάτων - πάνω σε διάφορα θέματα, συμβουλευόμενοι τα μηνύματα και συμβάλλοντας στη συζήτηση με το δικό τους μήνυμα

δυνατότητα μεταφοράς αρχείων από κάποιο υπολογιστικό σύστημα σε ένα άλλο

οι ανεκτίμητης αξίας βιβλιοθήκες πληροφοριών και ελεύθερου (free-ware) ή κοινολογισμικού (shareware) που έχουν δημιουργηθεί ανά τον κόσμο έχουν συμβάλλει σημαντικά στη διάδοση σημαντικού λογισμικού στους απλούς χρήστες

Το σύνολο της παρεχόμενης μέσω του δικτύου πληροφορίας συνιστά ένα τεράστιο όγκο δεδομένων η διαχείριση του οποίου καθίσταται λειτουργικά αδύνατη και πρακτικά αναποτελεσματική χωρίς την ύπαρξη ειδικών εργαλείων που θα επιτρέπουν την έρευνα και τον εντοπισμό των επιθυμητών στοιχείων (π.χ. WWW)

Η επιστημονική και η εκπαιδευτική κοινότητα έχουν πρόσβαση σε υπερυπολογιστές που μόνο λίγα ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστήμια είναι σε θέση να δημιουργήσουν και να συντηρήσουν

διαδικασία ανατροπής μιας ατομικής κουλτούρας που συνίσταται από τη συσσώρευση διακριτών γνώσεων

• μέχρι τώρα η προτεραιότητα εστιαζόταν στην πρόσκτηση γεγονότων και καθολικών γνώσεων, προτεραιότητα που συμφωνούσε με την αντίληψη μιας κουλτούρας για τη διαιώνιση της οποίας υπεύθυνο είναι το σχολείο (A. Minc & P. Nora, 1978)
• η εκθετική αύξηση των γνώσεων και η αναγκαιότητα της πιο ορθολογικής και λειτουργικής χρήσης τους στις σύγχρονες κοινωνίες μετατοπίζει την έμφαση από τη μάθηση γνώσεων και γεγονότων στη μάθηση των δομών και των εννοιών, αντίληψη που συνιστά επανάσταση στις καθιερωμένες παιδαγωγικές πρακτικές
• η ανατροπή συντελείται με ιδιαίτερα αργή μορφή, ανοίγοντας μια όπου η διδασκαλία δεν έχει ακόμα προσαρμοστεί στη μεταμόρφωση που παρουσιάζουν τα δίκτυα και η πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων.

Kατ’αυτό τον τρόπο ανανεώνονται αρκετές στοιχειώδεις σχολικές λειτουργίες, δημιουργείται οικονομία χώρου και πηγών ενώ μειώνεται το κόστος και επιτυγχάνεται καλύτερη και πιστότερη διαχείριση των διασυνδεόμενων υπολογιστών

δεν αποκλείεται η ανάπτυξη νέων γνωστικών δεξιοτήτων που σχετίζονται:

• με την αναζήτηση στοιχείων και δεδομένων μέσα σε ένα ευρύ πλαίσιο από βάσεις δεδομένων και καταλόγους πληροφοριών
• με την πλοήγηση μέσα σε ένα αφηρημένο και ιδιαίτερα πολύπλοκο σύστημα όπως το διαδίκτυο

οι μαθητές μπορούν να αναπτύξουν νέες, διαφορετικές των παραδοσιακών, σχέσεις επικοινωνίας

διευρύνεται η σχολική κοινότητα (επικοινωνία σχεδόν σε πραγματικό χρόνο καταργώντας τις αποστάσεις και την αναμονή που χαρακτηρίζει τους άλλους συμβατικούς τρόπους επικοινωνίας (όπως το απλό ταχυδρομείο)

ανανέωση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα άτομα είτε ανάμεσα σε άτομα και ομάδες

αλληλεπιδραστικότητα στην επικοινωνία, δυνατότητα ανταλλαγής όχι μόνο κειμένων αλλά και κινούμενων εικόνων

πιο συστηματική διαχείριση των διάφορων διαθέσιμων πληροφοριακών πηγών, τον πολλαπλασιασμό των χρήσεων και της διαθεσιμότητάς τους

ανάπτυξη προσωπικών δραστηριοτήτων και χρήσεων

η εξέλιξη των δικτύων και η επέκτασή τους στις υπό ανάπτυξη χώρες θα επιτρέψει την ανάδυση ενός επιστημονικοτεχνικού δυναμικού και πιθανώς θα παρεμποδίσει ή θα επιβραδύνει την επιστημονική μετανάστευσή του προς τις προηγμένες τεχνολογικά χώρες.

ραγδαία επέκταση των δικτύων σε πλανητικό επίπεδο

ο υπολογιστής βρίσκεται σε μια διαδικασία δημιουργίας “συνάψεων” σε πλανητική κλίμακα

αλλαγή της οργάνωσης της κοινωνίας

η διάδοση της πληροφορίας γινόταν με πυραμιδοειδή, ιεραρχική μορφή από “πάνω προς τα κάτω”, σήμερα, χάρη στα δίκτυα παρατηρείται η εμφάνιση κατανεμημένης και οριζόντιας πληροφορίας που διευθύνεται προς τα κέντρα λήψης των αποφάσεων

η υπόσχεση της άμεσης και σχεδόν χωρίς όρια επικοινωνίας

η ελαχιστοποίηση του κόστους και η ουτοπία της άμεσης πρόσβασης σε κάθε μορφή πληροφορίας

η τηλεματική θα επιδράσει πάνω στα μείζονα όργανα της κουλτούρας: τη γλώσσα όσον αφορά τις σχέσεις της με το άτομο και την κοινωνική του λειτουργία, τη γνώση ως προέκταση της συλλογικής μνήμης και ως μέσο για την ισότητα ή τις διακρίσεις ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες

ο μελλοντικός υπολογιστής θα είναι στοιχείο του παγκόσμιου διαδικτύου παίζοντας το ρόλο της διασύνδεσης (interface) ανάμεσα στο χρήστη και στο σύνολο των παρεχόμενων από αυτό πληροφοριών, δυνητική πρόσβαση στην “καθολική βιβλιοθήκη της γνώσης”

η πρόσφατη ιστορία των τεχνολογικών επαναστάσεων δείχνει ότι οι καλές προθέσεις και τα μεγαλόπνοα σχέδια γρήγορα παραχωρούν τη θέση τους στη λογική της αγοράς και του κέρδους (Ph. Breton, 1992)

οι μελλοντικές επιλογές οργάνωσης των τοπικών δικτύων και των διαδικτύων θα εξακολουθήσουν να υιοθετούν την αποκεντρωτική δομή τύπου Internet, με χαμηλό κόστος για τους απλούς χρήστες ή θα επιλέξουν νέες δομές συγκεντρωτικού τύπου όπου θα πρυτανεύει η εμπορευματική λογική της μέγιστης αποδοτικότητας και του κέρδους;